

De waarde van ‘Mister P’ in Ghana
Sander de Klerk, oprichter van The Good Roll, weet het nog precies. Bij iedere belangrijke bespreking in Ghana zat hij daar: een oudere Ghanese man, zwijgzaam in de hoek van de kamer. Tijdens vergaderingen zei hij niets, hij maakte geen aantekeningen en stelde geen vragen. Hij leek simpelweg aanwezig te zijn. Op een dag besloot Sander te vragen wie deze man eigenlijk was en wat zijn rol was in de gesprekken. Een lokale minister gaf toen het antwoord: ,,Hij is de senior advisor, de stille kracht. Hij zegt niks in de vergadering, maar zijn invloed is enorm.”
Toen Sander dat eenmaal begreep, besloot hij zelf ook zo’n seniorfiguur in te schakelen. ,,Ik heb nu mijn eigen Mister P,” zegt hij lachend. ,,Hij is misschien niet de snelste, maar zijn advies is goud waard. Hij kan gesprekken voeren die ik nooit zou kunnen voeren. Hij kent de cultuur door en door en zorgt ervoor dat wij als buitenstaanders de juiste dingen doen. Zonder hem zouden we allang in een bureaucratisch moeras zijn vastgelopen.”
,,Ik heb nu mijn eigen Mister P!"
Sander de Klerk, mede oprichter The Good RollDe aanwezigheid van zo’n senior advisor blijkt cruciaal te zijn als je als buitenlander succesvol wilt ondernemen in Ghana. In deze aflevering van Grenzeloos Ondernemen leggen ondernemer Brenda Bijen van Think! Data Services en Sander uit waarom een ervaren oudere man een wereld van verschil maakt in een land waar senioriteit en ervaring hoog in het vaandel staan.
Ghana trekt steeds meer Nederlandse ondernemers. Het West-Afrikaanse land biedt stabiliteit in een onrustige regio. De economie groeit met ruim 5% per jaar. En er is volop talent beschikbaar. Toch lopen veel buitenlandse ondernemers tegen dezelfde valkuilen aan. Cultuurverschillen zorgen voor miscommunicatie. Bureaucratie zorgt voor vertraging. En gebrek aan lokale kennis leidt tot kostbare fouten.
Van Nederland naar de Ghanese bush
Voor Brenda begon het avontuur met haar masterthesis. Zij wilde onderzoek doen in de cacaosector. Samen met haar man verhuisde zij naar Ghana. Eerst vier jaar in de bush, later naar de hoofdstad Accra. Daar registreerde zij haar IT-bedrijf Think! Data Services. Het bedrijf specialiseert zich in datacollectie, dataverwerking en data-analyse voor lokale organisaties.
Sanders verhaal begon met een telefoontje naar RVO. Hij wilde toiletpapier maken van gerecycled materiaal. ,,Ik belde RVO op en zei: ik wil toiletpapier maken. Ik wil de hele keten beheersen. Waar in Afrika kan ik toiletpapier maken? En van welke grondstof?” Een maand later kreeg hij antwoord: bamboe in Ghana.
Sander kende niemand in Ghana. Behalve iemand die Ghanese evenementen organiseerde in zijn Amsterdamse nachtclub. ,,Ik bel hem op. Ik zei, over twee weken wil ik naar Ghana. Kan je me helpen met introducties? Ik weet niks van Ghana, ik weet niks van Accra. Help me alsjeblieft.” Een jaar later had hij een fabriek.
,,Een Ghanees kan dan een heel verhaal vertellen zonder een conclusie te trekken."
Brenda Bijen, oprichter Think! Data ServicesCultuurverschillen die geld kosten
De realiteit in Ghana bleek anders dan verwacht. Sanders eerste fabriek moest hij verkopen. De samenwerking met lokale partners liep spaak. Communicatieproblemen zorgden voor stilstand. ,,Op het moment dat een Ghanees een probleem heeft, dan communiceert hij niet meer,” vertelt Sander. ,,Bij de opstart van de fabriek gaf dat heel wat problemen. Dan heb je gewoon een paar dagen geen communicatie.”
Ook praktische zaken bleken lastig. Elektriciteit valt regelmatig uit. Water is niet altijd beschikbaar. Als je een onderdeel mist voor de fabriek, ben je een dag verder voor je het hebt. Productiviteit ligt lager dan in Nederland. ,,Waar je in Nederland bijvoorbeeld één persoon of twee personen voor aan het werk zou hebben, daar heb je in Ghana toch wel vier personen voor nodig,” erkent Sander.
Brenda herkent de uitdagingen. Zij woont inmiddels in Nederland, maar reist regelmatig naar Ghana. ,,Je moet je wel heel erg bewust zijn van de risico’s. Want alles kan wel geregeld worden, maar er zijn zeker ook risico’s waar je wel van op de hoogte moet zijn.”
Het verschil tussen Ghanese en Nederlandse communicatie zorgt voor frustratie. ,,Waar ik soms moeite mee heb in Ghana is dat mensen niet echt straight to the point zijn,” zegt Brenda. ,,Een Ghanees kan dan een heel verhaal vertellen zonder een conclusie te trekken. Dan moet je zelf maar proberen op te maken wat ze bedoelen.”
,,Ik belde RVO op en zei: ik wil toiletpapier maken. En de hele keten beheersen. Waar kan ik dat doen?”
Sander de Klerk, mede oprichter The Good RollDe kracht van lokale wijsheid
Hier komt Mister P om de hoek kijken. Sanders senior advisor is 62 jaar oud. Hij is langzaam, maar waardevol. ,,Als hij van Accra naar z’n bestemming rijdt, wat normaal twee uur duurt. Dan doet hij er acht uur over, hij kent overal mensen. Het is een gouden vent. Hoe hij dingen aan mij kan uitleggen over de lokale gebruiken is goud waard.”
De rol van zo’n senior advisor gaat verder dan advies geven. Hij opent deuren die anders gesloten blijven. Hij kent de ongeschreven regels. Hij weet welke woorden je wel en niet kunt gebruiken. En hij heeft het respect dat hoort bij zijn leeftijd.
In Ghana is senioriteit cruciaal. Leeftijd betekent automatisch respect. Dat geldt vooral in gesprekken met traditionele chiefs. Deze lokale leiders hebben vaak meer invloed dan officiële instanties. ,,Je kunt niet zomaar zaken doen in een regio zonder toestemming van de chief,” legt Brenda uit.
Het contact met een chief vergt specifieke kennis. De eerste keer mag je hem niet direct aankijken. Dat wordt als respectloos gezien. Pas na meerdere ontmoetingen kun je opener communiceren. Mister P weet precies hoe dit werkt.
,,Je kunt niet zomaar zaken doen in een regio zonder toestemming van de chief."
Brenda Bijen, oprichter Think! Data ServicesPraktische lessen voor Nederlandse ondernemers
Beide ondernemers benadrukken het belang van geduld. De Nederlandse mentaliteit van ‘even snel regelen’ werkt niet in Ghana. ,,Je moet echt wel weten waar je aan begint,” waarschuwt Sander. Een tip van de Triodos Bank bleek profetisch: zij investeren nooit in de eerste drie jaar van een ondernemer in Afrika. ,,Omdat dat altijd misgaat,” aldus Sander. ,,Toen dacht ik al, wat zegt deze man nou? En dat klopt niet, want dat gaat mij niet gebeuren. Nou, het gebeurt dus wel!”
Brenda adviseert om te investeren in relaties. ,,Je bent fan van de cultuur of niet. Ghanese mensen zijn heel erg vriendelijk. Het is gewoon echt heel puur.” Zij benadrukt ook de toegankelijkheid van het land. ,,Ik kan bellen en appen met de minister. Dat kun je je in Nederland toch niet voorstellen.”
Voor praktische zaken geldt: zorg voor back-upplannen. Elektriciteit en water zijn niet altijd beschikbaar. Houd rekening met lagere productiviteit. En investeer in lokaal management. Sander heeft nu een Nederlandse manager fulltime in Ghana zitten.
Het belangrijkste advies? Neem een Mister P aan. ,,Zo iemand is erg waardevol,” zegt Sander. ,,De tips die hij geeft. Wij zijn natuurlijk heel snel. Wij willen nu en morgen. Hij kan je even temperen. Zo werkt het in de regelgeving. Ontslaan, mensen aannemen, contracten, noem het allemaal op.”
Kansen in een groeiend land
Ondanks alle uitdagingen zien beide ondernemers grote kansen in Ghana. Het land is stabiel. Het onderwijs verbetert snel. Er is veel talent beschikbaar. ,,Tien jaar geleden kon ik geen goede softwareontwikkelaar vinden. Dat is nu echt helemaal omgeslagen,” vertelt Brenda. Bij vacatures krijgen zij honderden reacties van universitair geschoolde kandidaten.
Sander wil met The Good Roll een miljoen Ghanese boeren een beter inkomen geven. Via bamboeproductie kunnen boeren hun maandinkomen verhogen van 120 naar 200 dollar. Daarnaast bouwt hij toiletten om de sanitaire voorzieningen te verbeteren. Ghana heeft 26 miljoen mensen zonder goede sanitatie.
Brenda wil Think! Data Services uitbouwen tot een software-outsourcing hub voor Europa en Amerika. Het doel: werkgelegenheid creëren in Ghana en tegelijkertijd het personeelstekort in Nederland aanpakken. ,,Op heel kleine schaal bijdragen aan het migratieprobleem in de regio, door dus die kansen te creëren voor de jeugd.”
Voor Nederlandse ondernemers die twijfelen over Ghana geldt: bereid je goed voor. Investeer in lokale kennis. Heb geduld. En vergeet vooral niet om je eigen Mister P te vinden. Want zoals Sander het zegt: ,,Leeftijd is een ding in Afrika. Als iemand ouder is hebben ze daar respect voor. Het maakt niet uit of hij andere functies heeft. Dat zouden wij in Nederland meer moeten respecteren.”
Het mysterie van de stille hoek
Maandenlang zag Sander hem zitten: een oudere man in de hoek van vergaderzalen. Hij zei nooit iets. Maakte geen aantekeningen. Stelde geen vragen. Bij iedere belangrijke bespreking was hij er. Van de minister tot lokale zakenpartners. Altijd zat er zo’n figuur in de hoek.
Sanders nieuwsgierigheid won het. Hij vroeg aan een minister wat die man deed. Het antwoord opende zijn ogen. De man was een senior advisor. Zijn rol was observeren. Na afloop gaf hij advies aan de persoon voor wie hij werkte.
,,Dat is dus gewoon de cultuur. En de senioriteit,” legde de minister uit. In Ghana is leeftijd macht. Ervaring is invloed. Die stille figuur in de hoek had meer te zeggen dan menig gesprekspartner aan tafel.
Nu heeft Sander zijn eigen Mister P. Die doet acht uur over een rit van twee uur. Die heeft een week nodig voor een contract dat in Nederland op een middag klaar is. Maar zijn advies heeft voorkomen dat The Good Roll in een bureaucratisch moeras vast zou lopen.
Grenzeloos Ondernemen
Dé podcast voor iedereen die nieuwsgierig is naar internationaal ondernemen en zakendoen in het buitenland. Van start-up tot multinational, van broodjeszaak tot tech company en van Kaapstad tot Bogotá.
Podcast host Folkert Tempelman gaat in gesprek met Nederlanders die over de hele wereld actief zijn. Met een journalistieke aanpak én een zakelijke insteek krijg je waardevolle inzichten, persoonlijke ervaringen en praktische tips over internationaal zakendoen.
Volg de podcast op LinkedIn en abonneer je gratis op Grenzeloos Ondernemen via Spotify, Apple Podcasts en in je favoriete podcastapp.
Heb je vragen, tips of ben/ken je zelf een interessante ondernemer die wereldwijd actief is? Laat het ons weten. Ook bij interesse in samenwerking of advertentiemogelijkheden kun je mailen naar info@grenzeloosondernemen.com
