Lieke runt haar eigen modemerk vanaf Bali: ‘Het loopt hier nooit zoals je verwacht’

,,Ik zie het altijd een beetje als een speeltuin voor ondernemers. Er zijn regels, maar er zijn veel minder regels. Dat maakt naar mijn idee het ondernemen ook echt onwijs leuk.” Deze woorden van Nederlandse fashion-ondernemer Lieke van Hulsbergen vatten perfect samen waarom steeds meer internationale ondernemers hun geluk beproeven op Bali. Het tropische eiland ontwikkelt zich tot een broedplaats voor creatieve startups en duurzame bedrijven.

De timing voor ondernemers die naar Bali kijken is goed. Indonesië zette recent belangrijke stappen om buitenlandse investeerders aan te trekken. Het land versoepelde diverse regelingen en introduceerde nieuwe visa-categorieën specifiek voor digital nomads en ondernemers. Deze ontwikkelingen maken het eiland nog aantrekkelijker voor internationale business.

Lieke runt vanuit de Zuid-Balinese stad Canggu haar B-Corp gecertificeerde modemerk TET Responsible Wear. Ze produceert duurzame kleding, waaronder bikinis gemaakt van gerecyclede plastic flessen uit de oceaan. In deze aflevering van Grenzeloos Ondernemen vertelt ze hoe ze van studentenscriptie naar succesvol ondernemerschap groeide.

Van Shanghai naar Bali

Het verhaal van Lieke begint ruim tien jaar geleden tijdens een stage in Shanghai. Voor haar scriptie onderzocht ze het recyclen van plastic in garen voor de mode-industrie. ,,Mijn scriptie heb ik toen inderdaad gedaan over het recyclen van plastic in garen en dat verwerken in verschillende productcategorieën in de mode.”

Na Shanghai reisde ze door Indonesië en Thailand. Tijdens het duiken en wandelen op het strand schrok ze van de enorme hoeveelheid plastic afval. ,,Ze verwachten dat er in de nabije toekomst meer plastic in de zee ligt dan vis. Dus dat is echt wel behoorlijk.” Deze confrontatie met de plastic soep werd de aanleiding voor haar bedrijf.

Terug in Nederland werkte Lieke drie jaar keihard voor een agentschap. Ze spaarde geld en bouwde ervaring op. Toen kreeg ze een kans die haar leven veranderde. Haar baas stelde voor dat ze drie dagen per week online kon blijven werken en alleen voor het verkoopseizoen terug hoefde te vliegen naar Nederland.

,,Dat was natuurlijk fantastisch. Had ik toen nooit durven dromen. Want anders was ik altijd nog bang geweest om mijn baan op te zeggen.” Met euro-inkomsten en rupiah-uitgaven kon ze veel geld terugsteken in haar eigen bedrijf. De perfecte combinatie om te ondernemen.

Cultuurverschillen als uitdaging

Het ondernemersleven op Bali bracht verrassende cultuurlessen. Lieke ontdekte dat Balinezen een compleet andere werkmentaliteit hebben dan Nederlanders. ,,Ik heb weleens iemand een lekker fooitje gegeven aan het einde van het jaar. En die kwam gewoon een maand niet terug op werk.”

De reden? Die persoon dacht dat ze genoeg had verdiend en hoefde dus niet terug te komen werken. ,,Dat is een heel duidelijk verschil tussen Nederlanders en Balinese mensen. Die werken echt om te leven en niet andersom.”

Deze relaxte houding heeft voor- en nadelen. Deadlines doordrammen heeft geen zin. ,,Ze gaan zichzelf daarvoor niet in de stress werken. Dus dan zullen ze misschien zeggen tegen jou van ja, ja, is goed. Maar uiteindelijk doen ze het niet.”

Lieke leerde om anders te communiceren. In plaats van strakke deadlines hanteert ze een meer flexibele aanpak. ,,Ik probeer altijd tot op de bodem door te vragen. Wat is haalbaar? En waarom dan? Wat zijn dan de processen als je vindt dat het niet snel genoeg gaat?”

Praktische tips voor Bali

Voor ondernemers die naar Bali willen heeft Lieke concrete adviezen. Ten eerste: neem een agent. ,,Eigenlijk zijn dat gewoon bedrijfjes die de informatie verzamelen die jij nodig hebt om jouw bedrijf te starten.” Deze agents kennen de lokale wetgeving en blijven op de hoogte van nieuwe ontwikkelingen.

Wel waarschuwt ze voor naïviteit. ,,Je hebt geen idee van de wetgeving. Dus iedereen kan je van alles wijsmaken.” Haar advies: praat met verschillende agents voordat je een keuze maakt. ,,Waarom? Omdat er meerdere wegen naar Rome leiden!”

Geduld is cruciaal. ,,Ik denk dat je heel veel geduld moet hebben. Meer geduld dan dat je nog zou denken.” Mensen komen te laat of helemaal niet opdagen. Van vijf afspraken per dag gaan er misschien twee uiteindelijk door.

De ondernemers community op Bali is hecht en behulpzaam. Via Facebook vind je makkelijk contacten. ,,Er zijn heel veel Facebookgroepen. Voor Bali in het algemeen, maar ook voor de verschillende specifieke plekken.” Ook zijn er subgroepen per sector: restaurants, villa management en meer.

Lieke’s geheime wapen voor netwerken? Nederlandse producten. ,,Als je een lekkere stroopwafel voor ze meeneemt, dan staan die lokale Nederlanders op Bali wel open voor een gesprek.”

Kansen voor internationale ondernemers

Bali biedt volop mogelijkheden. De kosten zijn laag vergeleken met Nederland. ,,Ik denk dat je voor 10.000 euro hier iets koopt van honderd vierkante meter. In Amsterdam krijg je daar één meter voor, haha.” Dit maakt vastgoed en productie aantrekkelijk.

Voor startende ondernemers liggen er kansen in verschillende sectoren. ,,Dat kan bijvoorbeeld zijn door je eigen productie op te starten. Dan zit je dichter bij de source.” Ook handel in grond en vastgoedontwikkeling zijn populair.

Lieke’s bedrijf groeide van bikini-startup naar volwaardige kledinglijn. Ze heeft inmiddels twee fysieke winkels op Bali en verkoopt wereldwijd online. ,,We maken nu ook jurkjes, jumpsuits, shirts, broeken, t-shirts, sandalen, tassen. Dus eigenlijk ja, je kan zo gek niet bedenken. We maken alles wat in je kledingkast ligt.”

Haar productie houdt ze bewust lokaal. Twintig kleermakers in Noord-Bali werken vanuit huis. ,,Want die vrouwen worden er eigenlijk helemaal niet blij van om in een fabriek te werken. Die willen gewoon vanuit hun eigen woonkamer kunnen werken.”

Toekomstplannen

Lieke heeft grote dromen. Ze wil meer winkels openen op Bali en internationaal uitbreiden. Scandinavië staat hoog op haar lijstje. ,,En wie weet ook nog een shop in Byron Bay, Australië. Bij mij zal het niet zo snel stoppen, het dromen.”

Ook innovatie blijft belangrijk. Binnenkort lanceert ze een project waarbij kleding wordt ingezameld in de winkels om er nieuwe tassen van te maken. ,,Dat zijn projecten die ik altijd leuk vind om te blijven doen. En die natuurlijk ook helemaal gelijk staan aan onze missie.”

De belangrijkste les? Durf het avontuur aan te gaan. Bali is een speeltuin voor ondernemers die bereid zijn om de regels van het spel te leren kennen en mee te bewegen in de lokale cultuur.