München: economisch powerhouse met principes

,,Als je iets zegt en je doet het niet, dan is het wel snel voorbij”, waarschuwt Ivor. Hij is oprichter van tech-onderneming Vaeridion die elektrische vliegtuigen ontwikkelt in München. Die onbetrouwbaarheid is volgens hem de snelste manier om je kansen in de Beierse hoofdstad te verspelen. Want München heeft een trustcultuur waar principes en eerlijkheid belangrijk zijn. Mensen gaan ervan uit dat je betrouwbaar bent. Breek dat vertrouwen en je deal is van tafel.

München trekt steeds meer Nederlandse ondernemers. De combinatie van economische kracht, stabiele arbeidsmarkt en centrale ligging in Europa maakt de stad aantrekkelijk. Met slechts 4,5% werkloosheid en sterke sectoren als automotive, AI en life sciences biedt München volop kansen. Maar succesvol ondernemen in deze stad vraagt om aanpassing voor veel Nederlanders. Je moet de lokale spelregels kennen, waarderen en respecteren.

In deze aflevering van Grenzeloos Ondernemen delen Katharina van den Bosch en Ivor van Dartel hun ervaringen met ondernemen in München. Katharina runt samen met haar Nederlandse man Jan-Willem van den Bosch meubelmerk One House. Ivor bouwt als CEO van Vaeridion aan de toekomst van elektrische luchtvaart. Beiden wonen en werken al jaren in de stad. Ze vertellen vanuit de One House showroom midden in München aan presentator Folkert Tempelman waarom München geen plek is voor fast movers en hoe je als Nederlander succesvol business doet in Beieren.

Van Delft naar München voor de vliegtuigbouw

Ivor komt oorspronkelijk uit Nederland. Hij studeerde vliegtuigbouwkunde in Delft. Voor zijn stage moest hij naar het buitenland. In Nederland was destijds weinig luchtvaartindustrie meer over. Via luchtvaart event ILA Berlijn in 2006 ontdekte hij uiteindelijk München. De stad had alles wat hij zocht. Een sterke academische infrastructuur. Een bloeiende vliegtuigbouw industrie. En een betrokken overheid die industriepolitiek niet als vies woord beschouwt.

,,Ik dank de lieve heer op mijn blote knieën elke dag weer dat ik hier mag wonen”, zegt Ivor nu. Het duurde tien jaar voordat hij permanent in München kwam wonen. Maar de aanhouder wint. München biedt hem wat Nederland niet meer kon geven. Een toekomst in zijn branche. Met niet alleen grote bedrijven maar ook toeleveranciers. Vaak kleinere familiebedrijven die cruciale onderdelen maken.

Katharina komt zelf uit München, zij is een échte Münchenerin. Ze ontmoette haar Nederlandse man en leerde Nederlands zonder cursus. Alleen door televisie, boeken en gesprekken. Na 14 jaar spreekt ze vloeiend Nederlands. Samen runnen ze One House. Een meubelmerk dat bankstellen en tafels produceert in Duitsland met Dutch design. Het combineert Duitse kwaliteit met Nederlandse functionaliteit.

De uitdaging: formeel blijven en geduld hebben

Nederlandse ondernemers die naar München komen moeten wennen aan de formaliteit. Katharina vertelt dat haar man Jan-Willem daar in het begin vaak de fout mee in ging. ,,Hij communiceerde vrij snel op amicale toon met een klant: Hey Thomas. Waarop die reageerde met een formele Herr Van den Bosch”, legt ze uit. U of Jij maakt hier echt verschil. Je begint zakelijk met U. Totdat je gesprekspartner aangeeft dat jullie elkaar kunnen tutoyeren. Te vroeg persoonlijk worden kan een business relatie kapot maken.

Ook het tempo ligt anders. München is geen stad voor fast movers. Katharina waarschuwt: ,,Niet proberen een grote wereldwijde trend te volgen en dan maar hopen dat het hier lukt. Want dat gaat zeker mis.” De Müncheners zijn afwachtend. Ze willen eerst zien wat iets oplevert voordat ze eraan meedoen. Er zijn weinig early adopters. Wie succesvol wil zijn, moet lange termijn denken. Kwaliteit leveren. Geduld hebben.

Ivor herkent dat. In Nederland moet alles hufterproof zijn. Je gaat ervan uit dat mensen onbetrouwbaar kunnen zijn. In München werkt het anders. Mensen gaan ervan uit dat je je woord houdt. ,,Als je dan niet doet wat je zegt, dan is het wel snel voorbij”, benadrukt hij. Die trustcultuur is krachtig maar kwetsbaar. Eén keer falen en het vertrouwen is weg.

Kansen in fintech, horeca en AI

Welke sectoren bieden nu de beste kansen? Katharina ziet mogelijkheden in fintech. ,,Jullie hebben Tikkie. Iedereen stuurt elkaar een Tikkie. Kennen wij niet, hebben wij niet”, vertelt ze. München loopt achter op digitale betaalsystemen. Je kan nog steeds niet met een creditcard je treinticket kopen. Je moet een papieren kaart kopen of via een app. Voor Nederlandse ondernemers met ervaring in digitale infrastructuur liggen daar kansen.

Ook de horeca biedt ruimte voor vernieuwing. De Nederlandse café- en restaurantcultuur is hipper en moderner. München heeft inmiddels wel wat meer specialty coffee tenten en hippe restaurants. Maar er zijn nog veel oude Beierse restaurants die een flinke opknapbeurt en restyling kunnen gebruiken. Een nieuw jasje. Een moderne twist. Voor ondernemers met horeca-ervaring is daar zeker plek.

De techwereld groeit hard in München. De stad bouwt aan een tech-hub. De tech markt is nog niet verzadigd. Wie nu instapt is op tijd. München combineert een sterke industriële basis met topuniversiteiten. De overheid denkt actief mee. Ivor ervaart dat dagelijks. ,,Je kan met een goed plan komen, en ze vragen hoe ze kunnen helpen.” De toegankelijkheid van de overheid valt hem op. Ook als immigrant heeft hij toegang tot de juiste mensen. Mensen met kennis over zijn branche.

Drie tips voor Nederlandse ondernemers

Doe je huiswerk. Dat is de belangrijkste boodschap van beide ondernemers. Katharina: ,,Je moet heel goed over je plan nadenken. Je moet heel zorgvuldig zijn.” Kom niet zomaar met een idee. Onderzoek goed waar de kansen liggen. Bepaal wie je doelgroep is. Waar zit het geld? Wie moet bij jou terecht kunnen? Als je goed voorbereid bent krijg je overal hulp. De overheid biedt gratis cursussen. Er zijn netwerken voor alle soorten bedrijven. Maar je moet wel met een degelijk plan komen.

Wees betrouwbaar en formeel. Hou je aan afspraken. Vousvoyeer, gebruik in het begin altijd U in plaats van jij. Kom op tijd. Ivor benadrukt dat laatste punt. ,,Zo moet het dan ook zijn. Dat is eigenlijk mijn beste advies.” De Duitse punctualiteit is geen cliché. Het is een verwachting. Als je met een goed plan komt en je houdt je aan je woord, dan kom je ver. Maar onbetrouwbaarheid wordt niet vergeven.

Deel je idee en bouw aan je netwerk. Katharina adviseert: ,,Kom met open armen. En probeer in de stad aan te sluiten.” De beste kansen komen niet via internet. Een goed pand dat vrijkomt staat niet zomaar online. Je hoort ervan via je netwerk. In het Wirtshaus (Beierse kroeg), in de Biergartens. Dat zijn sociale plekken waar mensen elkaar ontmoeten. Waar je bij een biertje gesprekken voert. Als je je idee deelt, vind je mensen die willen meedenken. Die een contact voor je hebben. Die een tip geven.

Fysieke aanwezigheid helpt daarbij. Even invliegen voor een paar dagen en weer terug is niet genoeg. In Nederland werk je veel vanuit huis. In München zie je dat minder. Het persoonlijke contact telt. Elkaar in de ogen kijken. De hand schudden. Een beetje ouderwets misschien. Maar effectief.

München waardeert kwaliteit en lange termijn denken

München is duur. Dat hoor je van iedereen. Katharina nuanceert: ,,Als je hier woont dan word je ook een beetje mee omhoog getrokken.” Het motiveert om mee te doen. Om te presteren. Als ondernemer is het prettig dat er koopkracht is. Dat er een publiek is dat kwaliteit waardeert en kan betalen. De stad combineert de faciliteiten van een grote stad met een dorpse vibe. Je kent elkaar. Het is minder anoniem dan andere grootsteden.

Voor Nederlandse ondernemers die overwegen naar München te gaan: de stad is open voor buitenlandse ondernemers. Nederlanders zijn graag gezien. Er is een positieve beleving van de Hollanders. Maar je moet wel interesse tonen in de lokale cultuur. München is trots op haar tradities. Oktoberfest en Biergartens zijn slechts een deel daarvan. Er is veel meer cultuur. Van jong tot oud wordt dat geleefd in het dagelijks leven.

Wie bereid is zich te verdiepen in die cultuur, wie lange termijn denkt en wie kwaliteit levert vindt in München een uitstekende thuisbasis. Met toegang tot de Duitse markt van 84 miljoen mensen. En het bredere DACH-gebied: Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland. De bureaucratie is er. Maar als je de regels kent en volgt, dan werkt het systeem vlekkeloos. Het is robuust. Betrouwbaar. Net als de mensen die er wonen.