Tempé tegen de honger: Henk verovert India met slimme containers

,,Mijn drive is om een klein beetje bij te dragen aan de oplossing van het voedselprobleem in India. Ik weet dat het een druppel op de gloeiende plaat is, maar als iedereen dat denkt dan gebeurt er niks.”

Deze woorden van ondernemer Henk Schouten uit Giessen vatten zijn missie perfect samen. Terwijl India kampt met een dubbele last van ondervoeding bij 38 procent van de kinderen onder de vijf jaar en tegelijkertijd toenemende obesitas, ontwikkelt deze Noord-Brabander een oplossing die even simpel als briljant is: tempé produceren in kleine, op afstand bestuurbare units in Bangalore, India.

Recent onderzoek toont aan dat eiwitrijke voedselproducten zoals peulvruchten de voedingsuitkomsten in India aanzienlijk kunnen verbeteren. Precies wat Schouten met zijn bedrijf Community Food Systems and Services (CFSS) wil bereiken. Door het Indonesische tempé, gemaakt van kikkererwten, soja en linzen, lokaal te produceren en te verkopen, wil hij een directe bijdrage leveren aan de bestrijding van ondervoeding.

Henk vertelt erover in deze aflevering van Grenzeloos Ondernemen. Het gesprek vindt plaats bij Schouten Europe in Giessen (Noord-Brabant), het moederbedrijf waar Henk al sinds 1990 plantaardige eiwitproducten ontwikkelt.

Een container vol innovatie

Het begon allemaal met een simpele observatie: tempé past perfect in de Indiase cultuur en voeding, ondanks dat het oorspronkelijk uit Indonesië komt. Henk legt uit waarom hij koos voor India. ,,Vanwege de prijs. En dat het heel gezond is en dat het goed past in de cultuur. Want het is heel belangrijk dat het past in de cultuur.”

Zijn oplossing is even praktisch als innovatief: de SFU’s, Small Fermentation Units. Deze twintig voet containers bevatten een complete fermentatiekamer die vanaf Nederland op afstand kan worden bestuurd. Henk vertelt vol trots over zijn uitvinding. ,,Wij kunnen dus op afstand alle settings van die fermentatie dus temperatuur, luchtvochtigheid, de lucht in- en uitlaat, de luchtcirculatie volgen en aanpassen. En dat is helemaal computergestuurd.”

Dit systeem zorgt ervoor dat elke unit exact hetzelfde product produceert. Dat is cruciaal voor merkopbouw en kwaliteitscontrole. Bovendien sluit het perfect aan bij het lokale ecosysteem. Grondstoffen worden rechtstreeks van nabijgelegen boeren betrokken. De tempé wordt verkocht in een cirkel rondom de productie-unit.

De timing van deze ontwikkeling is perfect. India’s midday meal programme, vergelijkbaar met de vroegere schoolmelk in Nederland, verstrekt dagelijks maaltijden aan schoolkinderen. Het probleem? Deze maaltijden bevatten slechts 1 gram eiwit terwijl er 12 gram in zou moeten zitten. Precies waar Henks tempé het verschil kan maken.

Hij heeft al concrete plannen. Over vijf jaar wil hij honderd SFU’s hebben draaien in India. Het plan is om van het huidige financieringsmodel over te stappen naar een franchise-concept. Lokale ondernemers kunnen dan een unit kopen en exploiteren. ,,Ik ben al door heel veel Indiërs benaderd die geïnteresseerd zijn en zo’n ding bij mij willen kopen en tempé voor mij willen gaan produceren.”

Cultuurshock en zakelijke realiteit

Wie denkt dat ondernemen in India een makkie is, komt bedrogen uit. Henk beschrijft levendig hoe anders de cultuur is. ,,Als je daar binnenkomt, hoe ruikt dat? Een mengsel van stank en kruiden. En de sfeer is heel anders. Mensen zijn heel open, je wordt door wildvreemden aangesproken.”

Maar de grootste uitdaging zit in de communicatie. Nederlandse directheid botst met Indiase beleefdheid. Henk geeft een prachtig voorbeeld. ,,De mensen zullen nooit negatief zijn of ‘nee’ zeggen. Dat zijn wij als Nederlanders niet gewend. Als je iets wilt verkopen en een Nederlander zegt ja, dan wil hij het ook kopen. In India zegt men ‘dat is interessant’, maar dan bedoelen ze eigenlijk ‘nee’.”

Deze culturele verschillen worden versterkt door de sociale structuur. Henk vertelt over joint families, georganiseerde huwelijken en het nog altijd aanwezige klassensysteem. ,,Als je in een bepaalde klasse zit dan heb je een bepaald niveau en daar moet je in blijven. Het past niet binnen hun cultuur en religie om daarin te schuiven.”

Ook de coronapandemie zorgde voor extra uitdagingen. Alle introducties in de retail werden uitgesteld. Henk moest zijn plannen bijstellen. ,,We hadden al introducties gehad in de retail en die zijn nu uitgesteld.” Al groeide de online verkoop juist harder omdat mensen meer online gingen shoppen.

Drie gouden regels voor internationaal succes

Uit zijn ervaringen destilleert Henk drie cruciale lessen voor ondernemers die internationaal willen uitbreiden. Ten eerste: zoek lokale partners. ,,Ik denk dat de lokale partners heel belangrijk zijn. Dat hebben we ook gemerkt in de afzet. Dus niet alleen in het zoeken van mensen maar ook in de verkoop, retail en foodservice hebben we een lokale partner die de exclusieve verkoop heeft van onze producten.”

Tweede regel: zorg voor een goede exit-strategie. ,,Je moet een goede exit clausule hebben. Dat je er ook weer makkelijk mee kan stoppen. Dus je zoekt een goede partner, maar je moet het wel zodanig regelen dat je er ook mee kan stoppen als je wilt.” Hij benadrukt het belang van heldere afspraken op papier, vooral omdat misverstanden snel ontstaan door culturele verschillen.

De derde en misschien wel belangrijkste regel: begin klein. ,,Niet te groot denken. En er van uitgaan dat dit is een groot land is, dus ik ga hier een enorme fabriek neerzetten en het wel eventjes regelen. Dan kan je beter klein beginnen, stapje voor stapje.”

Deze aanpak heeft goed voor hem gewerkt. Met steun van het Dutch Good Growth Fund (DGGF), dat 75 procent van de investering financiert terwijl Henk 25 procent eigen geld inbrengt, kon hij zijn eerste unit realiseren. Investment manager Mieke Flierhuis van DGGF bevestigt de kracht van zijn aanpak. ,,We waren erg gecharmeerd van zijn plannen omdat er een goede bijdrage wordt geleverd aan de lokale impact daar.”

Deze schaalvergroting past perfect bij de urgentie van het probleem. Tegen 2050 moeten we 10 miljard mensen voeden binnen de grenzen van onze planeet. Henks tempé-revolutie toont aan dat innovatie en lokale productie samen een krachtige combinatie vormen.

Wat andere ondernemers van Henk kunnen leren gaat verder dan zakelijke tips. Het draait om een fundamentele houding. ,,Ik denk dat doorzettingsvermogen heel belangrijk is. Dat je dus visie hebt en dat je die vast moet houden. Dat heb ik altijd gedaan.” Hij had al in 1990 een visie over plantaardige eiwitten, toen dat nog helemaal niet in de mode was.

Ook authenticiteit is cruciaal. ,,Wat ook belangrijk is om jezelf te blijven, dat mensen weten wat ze aan je hebben. Je moet je nooit mooier voordoen dan je bent, je bent gewoon hoe je bent.” Deze eerlijkheid werkt ook in India, waar vertrouwen essentieel is voor zakelijke relaties.

Henks verhaal bewijst dat ondernemen in het buitenland meer is dan alleen nieuwe markten veroveren. Het gaat om het creëren van waarde voor lokale gemeenschappen terwijl je als ondernemer groeit. Zijn tempé-containers in India tonen aan dat innovatie, cultureel begrip en volharding een krachtige combinatie vormen. Voor ondernemers die internationaal willen groeien geldt: begin klein, zoek lokale partners en houd je visie vast, ook als de weg langer duurt dan verwacht.