Van 80 naar 800 medewerkers om waarde te creëren in Ethiopië

Dertien jaar geleden begonnen Baukje en Gerard van der Wal als onervaren 24- en 25-jarigen met een productiebedrijf in Ethiopië. Vandaag de dag werken er 80 mensen voor hun twee ondernemingen Crown Packaging en GUZO Coffee. Hun ambitie? Dat aantal uitbreiden naar 800 medewerkers om nog meer waarde te creëren in een land waar dat hard nodig is.

,,We zien het als een stukje zegen en roeping om dit te doen. In Ethiopië, een land waar mensen met vijftig cent per dag moeten overleven en toch positief blijven, voel je verantwoordelijkheid. Daar willen we iets aan toevoegen, een verschil maken. Soms krijgen bepaalde dingen op een heel bijzondere manier vleugels. Noem het geluk of zegen, maar het gaat niet vanzelf.”

Terwijl Europa worstelt met handelsspanningen en supply chain problemen, blijkt Afrika een onverwacht alternatief voor Nederlandse ondernemers. Recente cijfers tonen een groei van vijftien procent in Nederlandse export naar het continent. Het echtpaar Van der Wal behoort tot de pioniers die deze kans hebben gegrepen. Hun Crown Packaging werd marktleider en transformeerde een hele sector. Hun tweede bedrijf, Guzo Coffee, gaat nog verder door Ethiopische koffie niet alleen te telen, maar ook te branden en verpakken in het land zelf.

In deze aflevering van Grenzeloos Ondernemen vertellen Baukje en Gerard van der Wal vanuit hun keuken in het Friese Buitenpost aan host Folkert Tempelman hoe ze van een toevallige ontmoeting tijdens een Afrikareis uitgroeiden tot ondernemers die een wezenlijk verschil maken in een land waar dat hard nodig is.

De vonk

Het avontuur begon onschuldig met een vrijwilligersproject in Oeganda. Baukje lacht als ze terugdenkt aan hun naïeve gedachte dat ze Afrika na één keer wel gezien hadden. ,,Dat blijken achteraf gevaarlijke uitspraken te zijn geweest.” Die eerste kennismaking liet het stel niet los. Ze besloten een jaar door Afrika te reizen om te ontdekken waar hun toekomst lag.

Die bewuste zoektocht bracht hen uiteindelijk naar Ethiopië, een land waar ze van tevoren nauwelijks over hadden nagedacht.

Baukje bekent eerlijk dat zij voorheen alleen het stereotype beeld had van kale vlaktes, hongerbuikjes en ellende van televisie. De werkelijkheid bleek compleet anders: een land met enorm potentieel en een prachtige cultuur. Het was een toevallige ontmoeting met eigenaren van een zuivelfabriek die de basis legde voor hun eerste onderneming. Tijdens een gesprek gaven zij de gouden tip: als jullie iets willen starten in Ethiopië, denk dan eens na over verpakkingen.

Ze ontdekten dat alle yoghurtbekers werden geïmporteerd. Gerard begreep meteen de problematiek: import betekent geld dat het land uitgaat, terwijl er al weinig geld is. Hun oplossing was even simpel als effectief: verpakkingen lokaal produceren voor zuivelfabrieken. Crown Packaging was geboren.

Sinterklaascadeaus in Afrika

De start verliep verre van soepel. Als jonge ondernemers zonder ervaring in zowel productie als Afrika moesten ze investeerders vinden, machines regelen en een bedrijf opbouwen in een land met een totaal andere bedrijfscultuur.

Die druk was niet alleen financieel. Ook persoonlijk eiste het ondernemerschap zijn tol. Baukje herinnert zich dat ze in het begin alleen maar aan het werk waren. Op een gegeven moment realiseerden ze zich: we leven hier nu ook. Ze moesten bewust tijd maken voor sociale contacten en ontspanning. Het gebrek aan balans wreekte zich. ,,Ik heb drie keer een burn-out gehad in de eerste jaren,” bekent Gerard openhartig. ,,We kwamen daar met een doel, maar dat kan soms ook het enige doel worden. En dan loop je vast.”

Dertien jaar later is Crown Packaging marktleider en heeft het de markt compleet getransformeerd. Gerard vertelt met zichtbare trots dat wat eerst honderd procent import was, nu nog maar ongeveer tien procent is. Het bedrijf biedt werk aan ruim zeventig mensen en heeft zelfs concurrenten gekregen, een teken dat de markt gezond is.

Het succes van Crown smaakte naar meer. Zes jaar geleden verhuisde het gezin terug naar Nederland, maar hun ondernemershart bleef in Ethiopië. Ze begonnen Guzo Coffee, een bedrijf dat een revolutionaire stap zet in de koffieketen. Baukje legt uit dat ze met Crown Packaging mensen aan het werk hebben gezet door import te vervangen, terwijl ze het bij Guzo Coffee omdraaien: ze exporteren koffie, maar doen eerst het hele productieproces in Ethiopië.

Ethiopische tango

Gerard omschrijft de economische ontwikkeling van Ethiopië als een tango: drie stappen vooruit, twee achteruit, en dan weer drie vooruit. Die dans heeft de laatste jaren meer achteruitstappen gekend. Tijdens hun meest recente bezoek zagen ze hoe een vrouw in tranen uitbarstte toen haar naar toekomstplannen werd gevraagd. Ze verdient vijftig cent per dag en kon geen dromen meer bedenken voor de toekomst.

Toch blijft er veel positiviteit. Hun werknemers zijn ongelooflijk loyaal, veel werken er al vanaf het begin. Gerard lacht om een stereotype vraag die hij vaak krijgt: of ze hun medewerkers na salarisbetaling een week niet zien. ,,We hebben het in dertien jaar nog niet één keer meegemaakt dat er ook maar één iemand niet opdaagde na de salarisbetaling.”

Voor Nederlandse ondernemers die geïnteresseerd zijn in Afrika heeft het stel concrete adviezen. Neem contact op met de Nederlandse ambassade als uitgangspunt. Sluit je aan bij de Ethiopian Netherlands Business Association (ENLBA), een netwerk van zo’n 90 Nederlandse bedrijven. En vooral: budgetteer ruim.

Hun droom is ambitieus maar realistisch: van de huidige 80 medewerkers over een tijdje achthonderd maken. Baukje benadrukt dat omzet niet het doel is, maar een middel. Commercieel succes is wel noodzakelijk om impact te kunnen maken.

Hun verhaal toont aan dat internationaal ondernemen niet alleen gaat om winst maken in het buitenland. Het kan ook gaan om waarde creëren op plekken waar dat het hardst nodig is. Met lef, doorzettingsvermogen en een open blik ontstaat er iets dat groter is dan jezelf.